ଜନ୍ମବାର୍ଷିକୀ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି
ମାନସ ରଂଜନ ମହାପାତ୍ର
୧୯୯୦ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ନ୍ୟାସନାଲ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲି ସେତେବେଳେ ମୋ ଅଫିସ୍ ଗ୍ରୀନ୍ ପାର୍କରେ ଏକ ଭଡ଼ାଘରେ ଥିଲା । ହଜ୍ଖାସ୍ରେ ଡ. ଜେ ପି ଦାସଙ୍କ ଘର ମୋ ଅଫିସ୍ ସାମ୍ନାରେ ଥିଲା ଏବଂ ମୁଁ ପ୍ରାୟତଃ ପରାମର୍ଶ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଭେଟୁଥିଲି । ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ମହାନ ଲେଖକଙ୍କ ଘର ମଧ୍ୟ ମୋ ଅଫିସ୍ ନିକଟରେ ଥିଲା । ବିଶିଷ୍ଟ ପଞ୍ଜାବୀ ଲେଖିକା ଅମୃତା ପ୍ରୀତମ୍ ଓ କାର୍ତର ସିଂ ଦୁଗଲ ପ୍ରାୟ ପାଖରେ ଥିଲେ । ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି ନ୍ୟାସନାଲ୍ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଏହାର ଓଡ଼ିଆ ପରାମର୍ଶଦାତା ପ୍ୟାନେଲ୍ ମିଟିଂ ଆୟୋଜନ କରିନଥିଲା । ମୋର ପୂର୍ବ ଅଧିକାରୀ ଜଣେ ଭଲଲୋକ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରକାଶନରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ପୃଷ୍ଠଭୂମି ନଥିଲା । ମୁଁ ଏନ୍ବିଟିର ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀକୁ ସାମିଲ୍ କରିଥିଲି । ଭାଗ୍ୟକୁ ଏକାଡେମୀର ସଚିବ ଇନ୍ଦୁଭୂଷଣ କରଙ୍କ ସହିତ ମୋର ଯତିପାତ ବେଶ୍ ମେଳ ଖାଇଲା । ଇନ୍ଦୁବାବୁ ଓ ମୁଁ ଏକାଠି ଦିଲ୍ଲୀରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଜାତୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଆୟୋଜନ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଥିଲୁ । ଇନ୍ଦୁବାବୁ, ମୁଁ ଏକାଠି ହୋଇ ଅନ୍ୟ ଭାଷାର ବିଶିଷ୍ଟ ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବୁଲୁଥିଲୁ, ଯେଉଁମାନେ ସମ୍ମିଳନୀକୁ ଜାତୀୟ ରଙ୍ଗ ଦେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରନ୍ତି । ଏହା ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ଜାତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ରଖିବାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରୟାସ ଥିଲା । ଆମେ ଇନ୍ଦିରା ଗୋସ୍ୱାମୀ, ଶିଶିର କୁମାର ଦାସ, କେଦାରନାଥ ସିଂ ଏବଂ ଅନେକ ବିଶିଷ୍ଟଙ୍କ ଲେଖକଙ୍କ ବାସଭବନରେ ପହଞ୍ଚିଲୁ ।
ଶେଷରେ ଦିନେ ଅମୃତା ପ୍ରୀତମଙ୍କୁ ଭେଟିଲୁ । ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟ । ଜଣେ ଭଦ୍ରଲୋକ ବାହାରକୁ ଆସିଲେ । ମୁଁ ଅନୁମାନ କଲି, ସେ ଅମ୍ରିତା ପ୍ରୀତମଙ୍କ ସହ ରହୁଥିଲେ । ସେ ଆମକୁ ସ୍ୱାଗତ କରି ଭିତରକୁ ନେଇଗଲେ, ଘର ଭିତରେ ହାଲ୍କା ଆଲୋକ ଥିଲା । ଶେଷରେ ଅମୃତାଜୀ ଆସିଲେ । ସୁନ୍ଦରତା, ଶାଳୀନତା ଓ ବୌଦ୍ଧିକତାର ସମାହାର ଥିଲା ତାଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ । ମୁଖମୁଣ୍ଡଳର ସୁନ୍ଦରତା ସହିତ ଏକ ଅତି ନରମ ସ୍ୱରର ସେ ଥିଲେ ଅଧିକାରିଣୀ । ସେ ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନନ୍ଦିନୀ ଶତପଥୀଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ଅନେକ ଥର ଓଡ଼ିଶା ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେ ଆମର ଏହି ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ । ଆମକୁ କଫି ସହିତ ଏବଂ ପକୋଡ଼ାରେ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିଥିଲେ । ସେହି ସନ୍ଧ୍ୟା ଆମ ପାଇଁ ସ୍ମରଣୀୟ ହୋଇ ରହିଗଲା ।
ଏନ୍ବିଟିର କିଛି କାର୍ଯ୍ୟ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ମୁଁ ଅନେକ ଥର ଅମୃତା ପ୍ରୀତମଙ୍କ ଘରକୁ ଯାଇଥିଲି । ଅନେକ ଥର ମୁଁ ଇମ୍ରୋଜଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲି, ଯିଏ ସର୍ବଦା ନିଜକୁ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଆଖିରୁ ଦୂରେଇ ରଖିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ଯୁବ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖକମାନେ ଦିଲ୍ଲୀର ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ମୋର ସାହାଯ୍ୟ ଲୋଡ଼ନ୍ତି, ମୁଁ ଅମୃତା ପ୍ରୀତମ, କର୍ତ୍ତାର ସିଂ ଦୁଗଲ, କମଲେଶ୍ୱର କିମ୍ବା କେଦାରନାଥ ସିଂଙ୍କ ପାଖକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ପଠାଉଥିଲି ।
୩୧ ଅଗଷ୍ଟ, ୧୯୧ ୯ ରେ ଅମୃତା ପ୍ରୀତମଙ୍କ ଜନ୍ମ । ସେ ଟିକିଏ ଶୀଘ୍ର ମରିଗଲେ । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ସେ ‘ଆଲୋକ’ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପାଇବା ପରେ ମୁଁ ତାଙ୍କ କବିତା ଅନୁବାଦ କରିଥିଲି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଏକ ଲେଖା ଲେଖିଥିଲି । ପରେ ମୁଁ ବୁଝିି ପାରିଥିଲି ଯେ ଏହିପରି ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ କେବଳ ସାହିତ୍ୟିକ ଉତ୍କର୍ଷ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଅମୃତାଜୀ ବହୁତ ଭଲ ଲେଖକ ଥିଲେ । ଅମୃତା ପ୍ରୀତମ୍ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କିଛି ବର୍ଷ ପରେ, ପୂର୍ବତଟ ରେଳବାଇର ଲୋକସମ୍ପର୍କ ଅଧିକାରୀ ନିରାକାର ଦାସ ମହାନ ଲେଖିକା ଅମୃତାଜୀଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଏକ ଉତ୍ସବ ଆୟୋଜନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏବଂ ଇମ୍ରୋଜ ସେଠାରେ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ସେ ମୋର ସହାୟତା ଲୋଡ଼ିଥିଲେ । ମୁଁ ଇମ୍ରୋଜଙ୍କୁ ଫୋନ୍ କରିଥିଲି । ସେ ମୋତେ ଫୋନ୍ରେ କହିଲେ, “ମାନସଜୀ, ଯେତେବେଳେ ଅମୃତା ଜୀବିତ ଥିଲେ, ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକ ଯାଇ ନଥିଲି, କାରଣ ମୁଁ ସବୁବେଳେ ଚାହୁଁଥିଲି ଯେ ସେ ଏକାକୀ ରୁହନ୍ତୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ, ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମୁଁ ମଧ୍ୟ ସମାନ ବିଶ୍ୱାସ ବଜାୟ ରଖିଛି । ମୁଁ ତାଙ୍କ ମହାନତାରୁ କିଛି ଅଂଶ ଭାଗିଦାରୀ ଚାହେଁ ନାହିଁ ।” ଇମ୍ରୋଜ ନମ୍ର ଭାବରେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ।
